Góra Trzech Krzyży w Kazimierzu Dolnym (lubelskie)

Góra Trzech Krzyży (zdjęcie: Andrzej Szkopiński; na licencji CC BY-SA 3.0)

Góra Trzech Krzyży (a właściwie Wzgórze Trzech Krzyży) w Kazimierzu Dolnym jest miejscem dosyć ciekawym z punktu widzenia poszukiwacza miejsc przedchrześcijańskiego kultu. Co prawda obowiązująca historia postawienia owych krzyży w 1708 r. opisuje je jako pamiątkę po licznych ofiarach morowej zarazy, jaka miała miejsce na tych terenach. Stawiając je nawiązano wówczas do biblijnej Golgoty.

Yurodivi, "Dziwy na niebie". Recenzja.

"Dziwy na niebie" kapeli Yurodivi są płytą w odmiennym klimacie niż ten, do którego wcześniej przyzwyczaił nas zespół. Nadal mamy do czynienia z muzyką inspirowaną różnymi rejonami Słowiańszczyzny, nadal dostajemy tu ciekawą interpretację rodzimego folkloru, lecz miast hardcore'owego kopa i wyrazistej perkusji znajdziemy tu transowe brzmienie i elektroniczne bity. Ocena zmiany w kategoriach lepiej/gorzej byłaby błędem. Jest inaczej. Po prostu.

Trzeba przyznać, że Yurodivi doskonale odnaleźli się w nowym stylu. Ich instrumentarium (cytra, mandolina, djembe, gitara basowa i elektroniczne bity wspomagane w jednym utworze przez didgeridoo) idealnie pasuje do napisania transowej opowieści. Wokal Marty wspomagany jest częściej niż do tej pory przez głos Kuby, co można policzyć na duży plus.

Czy to był Archanioł Michał, czy może jednak Perun? Legenda o śnie Leszka Czarnego.

Lokalne legendy i podania potrafią być bogatym źródłem dla badaczy dawnej mitologii. Nie inaczej jest w przypadku legendy o śnie Leszka Czarnego, która niejako przedstawia nawet kulisy powstania Lublina. Oczywiście te "legendarne" kulisy. ;)

Leszek Czarny (domena publiczna)

Treść omawianej legendy brzmi mniej więcej następująco:

Święta góra Radhošť w Beskidzie Śląsko-Morawskim

Widok na Radhošť z Wielkiej Polany (zdjęcie: RomanM82; na licencji CC BY-SA 3.0)

Wędrując po Beskidzie Śląsko-Morawskim w Czechach warto wybrać się na górę Radhošť (1129 m. n.p.m.), z którą wiąże się kilka dosyć ciekawych legend. Treść jednej z nich mówi, że góra ta ma być miejscem zamieszkania słowiańskiego boga wojny, obfitości i gościnności, Radegasta, zwanego również Radogostem (Radhošť - rad gościom). Choć źródła historyczne sugerują, iż bóg ten znany był jedynie na Pomorzu, ze szczególnym wyszczególnieniem Połabia, możemy z pewną dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że jego kult był nieco bardziej rozpowszechniony, zważywszy na dosyć częste występowanie nazw miejscowości związanych z jego imieniem na terenie zachodniej Słowiańszczyzny. Niektórzy badacze sugerują jednak, że do powiązania góry z Radegastem doszło wskutek podobieństwa fonetycznego w XVIII i XIXw. w dobie slawistycznych koncepcji. Przeczyć tej hipotezie zdaje się inne podanie związane z górą Tanečnice (1084 m n.p.m.) znajdującą się nieopodal. Wg słów legendy w czasie gdy wszyscy mieszkańcy tamtych okolic ciężko pracowali niesforna i leniwa Basia spała cały dzień. Nocą z kolei wybierała się poza wioskę, by tańczyć w świetle księżyca. Widząc to wszystko bóg Radhost ukarał Basię zamieniając ją w górę, której nazwa do dziś przypomina o dawnych tańcach młodej dziewczyny.

O rusznikach - wschodniosłowiańskich tkaninach obrzędowych

Muzeum Architektury Ludowej i Etnografii w miejscowości Pyrohiv na Ukrainie
(zdjęcie: Uk-Kamelot; na licencji CC BY-SA 3.0)

Ruszniki (w języku polskim po prostu ręczniki) ze specjalnymi tkanymi lub wyszywani wzorami mają wśród Słowian wschodnich szereg różnych zastosowań, w tym także takich o charakterze sakralnym, obrzędowym. Zasięg występowania ruszników obejmuje właściwie całą wschodnią Słowiańszczyznę. W Polsce również były w użyciu, jednakże pamięć o nich przetrwała jedynie na Podlasiu.

Hej nam kolęda, kolęda!

Uwaga od redakcji: Niniejszy artykuł zawiera liczne uproszczenia i skróty myślowe, prosimy mieć to na uwadze. Nowa, pełniejsza i obfita w bibliografię wersja artykułu jest w przygotowaniu.

M. Germaszow, "Со звездой" ("Z gwiazdą"), Piotrogród, 1916. Domena publiczna.

WSTĘP.

Zwyczaj kolędowania kojarzy się nieodmiennie ze śpiewaniem pieśni dotyczących narodzin Jezusa Chrystusa. Niektórzy kolędowanie kojarzyć będą z barwnym orszakiem przebierańców śpiewających owe pieśni celem "wyłudzania datków". Jaka była pierwotna celowość tego zwyczaju i kryjąca się w nim symbolika często pozostaje niewiadomą. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć choć trochę pierwotne znaczenie kolędowania dokonując pobieżnego przeglądu kolęd i towarzyszących im rytuałów.

Thy Worshiper, "Czarna dzika czerwień". Recenzja.

Wrocławski zespół Thy Worshiper zdążył zyskać uznanie w środowisku black metal'owym dotychczasowymi produkcjami. Formacja tkwiła jednak w niejakim zawieszeniu z powodu emigracji wokalisty, Marcina Gąsiorowskiego, do Irlandii. Tam po jakimś czasie zespół uległ nieoficjalnej reaktywacji (nieoficjalnej, gdyż oficjalnie nigdy nie doszło do zawieszenia jego działalności), by w 2013 r. zaprezentować nam nowy album w odmiennym niż dotąd klimacie.

"Czarna dzika czerwień" zaskoczyła wszystkich obecnością etnicznych bębnów i okołofolkowym śpiewem Anny Malarz. Choć nie wszyscy się ze mną zgodzą, uważam że zmiana obranej stylistyki na bardzo nietypowy folk pagan metal była dla zespołu zmianą na lepsze.

Folklor Białych Karpat (na pograniczu Czech i Słowacji)

Białe Karpaty to pasmo górskie na pograniczu Czech i Słowacji. Najwyższym szczytem jest Wielka Jaworzyna - 970m n.p.m. Można tam pojeździć na nartach i na biegówkach, są ścieżki piesze i rowerowe. Ale nie o sporcie chciałam dziś pisać, ale o mojej drugiej miłości, którą jest kultura ludowa.

Ostrý vrch, Vrbovce, okres Myjava (autor: Jiří Komárek; na licencji: CC BY-SA 4.0)

Białe Karpaty to zagłębie folkloru. Dba się tam o tradycję w sposób wielowymiarowy. Kuchnia, śpiew, taniec, strój regionalny, obrzędy, rzemiosło, dialekt - wszystkie te aspekty zajmują istotne miejsce w życiu lokalnej społeczności.