Folklor Białych Karpat (na pograniczu Czech i Słowacji)

Białe Karpaty to pasmo górskie na pograniczu Czech i Słowacji. Najwyższym szczytem jest Wielka Jaworzyna - 970m n.p.m. Można tam pojeździć na nartach i na biegówkach, są ścieżki piesze i rowerowe. Ale nie o sporcie chciałam dziś pisać, ale o mojej drugiej miłości, którą jest kultura ludowa.

Ostrý vrch, Vrbovce, okres Myjava (autor: Jiří Komárek; na licencji: CC BY-SA 4.0)

Białe Karpaty to zagłębie folkloru. Dba się tam o tradycję w sposób wielowymiarowy. Kuchnia, śpiew, taniec, strój regionalny, obrzędy, rzemiosło, dialekt - wszystkie te aspekty zajmują istotne miejsce w życiu lokalnej społeczności.

Przyjrzyjmy się miasteczku Starý Hrozenkov. Żyje tam 891 mieszkańców, a działa w nim aktywnie aż 6 zespołów ludowych: Mužský sbor z Vápenic, Čečera, Kopaničár, Kopaničárek, Gajdoši z Kopanic i Dechová hudba "Hrozenčané".

Zespoły te uświetniają przeróżne uroczystości, występują na festiwalach, a przede wszystkim starają się propagować folklor i ocalić od zapomnienia tradycyjne pieśni i muzykę Białych Karpat. Chcielibyście posłuchać? Tu i tu znajdziecie przykładowe nagrania.

Pieśni są w miejscowym dialekcie, który, jak to na pograniczu, łączy w sobie elementy czeskiego i słowackiego języka. Jego głównym wyznacznikiem jest brak dźwięku "ř ".

Bardzo ciekawy jest strój ludowy z regionu Białych Karpat. Pierwsze, co rzuca się w oczy to piękne, misterne wzory na bluzce i marszczonym fartuszku w stroju kobiecym i ogromne parzenice na męskich portkach. Dominującym kolorem stroju jest... biały.

Zespół Čečera. Strona: http://www.cecera.cz/

Zespół Gajdoši z Kopanic. Strona: http://www.gajdosi.eu/

Aby móc poznać kulturę ludową Stareho Hrozenkova i okolic, dobrze jest zaplanować pobyt w miasteczku w czasie, kiedy odbywa się tam jedna z imprez cyklicznych. Do wyboru są Dożynki, Hody lub Kopaničárské slavnosti.

Dla kogo folklor odgrywa drugoplanową rolę, ten może zapoznać się z krajobrazami i przyrodą Białych Karpat. W 1996 roku Obszar Chronionego Krajobrazu Białe Karpaty został wpisany na listę rezerwatów biosfery UNESCO. Brak dużych ośrodków przemysłowych przyczynił się do zachowania różnorodności flory i fauny, wzorowej czystości powietrza i okolicznych rzek.

Bogactwo i piękno tych gór uchwycił na swoim filmie Jakub Cíbik. Dokument przyrodniczy w języku słowackim dostępny jest za pośrednictwem serwisu Youtube.

Będąc na wschodzie Moraw, warto zwiedzić także Slovácké muzeum w mieście Uherské Hradište i Muzeum lidových pálenic (czyli po naszemu muzeum destylatów) w miasteczku Vlčnov, a po słowackiej stronie zamek w Trenczynie.

Autor: Katarzyna Satława
Artykuł pierwotnie ukazał się na łamach: siedzewczechach.blogspot.cz.