O tym jak pan Bóg kazał przykryć płachtą Niebo. O trwałości pewnych idei.

"Stworzenie świata", Rosja, pierwsza połowa XVIII wieku,
lipa, tempera, 74,5 x 52,5 cm (domena publiczna).

Deus otiosus (łac. "bóg pasywny"), zwany popularnie "Wielkim Nieobecnym", to termin z zakresu religioznawstwa używany na określenie pierwszego boga, który po dokonaniu pierwszych aktów kreacji odsuwa się od spraw ziemskich pozostawiając dokończenie stworzenia kolejnym bogom. W sprawy ludzkie ingeruje niezwykle rzadko i niechętnie, dlatego wierni z reguły nie sprawują jego aktywnego kultu i przywołują go tylko w wyjątkowych sytuacjach. Deus otiosus pojawia się niemal w każdej religii. Poniżej przytaczam podanie pochodzące z archiwum znanienitej etnograf, Doroty Simonides, zapisane w 1993 roku (!) i odnoszące się właśnie do Wielkiego Nieobecnego.

"Kiedy już Pan Bóg stworzył ludzi i aniołów, to pomyślał, że dobrze by Mu było, gdyby nie musiał się cały czas przypatrywać temu, co ludzie wyprawiają na świecie. Usiadł na stołku i rozmyślał, jak by to zrobić, żeby mieć trochę wygody, spokoju i nie patrzeć cały czas na stworzony świat. Myślał i myślał, a tu naraz taka biała chmura zasłoniła mu ziemię. Wtedy się nasz miły Stwórca rozradował i głośno zawołał:

- Aniołowie i dobrzy ludzie, co już w niebie żyjecie! Przynieście mi tu największą płachtę! - No i anieli i święci mu przynieśli. Kazał im ją rozwinąć, tak aby przykryć i oddzielić niebo od ziemi. Przykryli ją, a on uradowany aż w ręce Boże klasnął.

Siadł i już na ziemię nie musiał zawsze patrzeć. Jak chciał widzieć co się na niej dzieje, to ino płachty trochę uchynął i już widział. A i ludziom lżej się żyje, że jest ta płachta na niebie, bo to tak całkiem być pod obserwacją, to wam powiem, nie idzie dobrze żyć".
- Dorota Simonides, "Dlaczego drzewa przestały mówić? Ludowa wizja świata", s. 16 (niestety nie pada tam informacja z jakiego regionu pochodzi zapis).

Nim niektórych z czytelników poniesie zapał, trzeba zaznaczyć iż nie możemy mówić tu o echu jakiegoś przedchrześcijańskiego wierzenia. Takie stwierdzenie byłoby poważnym nadużyciem. Pomimo tego, że wg różnych przesłanek w religii Słowian instytucja deus otiosus była obecna, to powyższe podanie nie musi przystawać do realiów wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny. W tym miejscu pragniemy jedynie zwrócić uwagę na uniwersalność i trwałość pewnych idei w wierzeniach etnicznych.