Matki Bożej Zielnej, Korzennej, Dożynkowej

Adam Setkowicz, "Matka Boska Zielna" 1930 (domena publiczna)

Na dzień 15 sierpnia przypada ludowe święto Matki Bożej Zielnej związane z kultem Matki Ziemi. W Czechach zwane jest ono świętem Matki Bożej Korzennej, a w Niemczech Żytniej i Kwietnej. Dawniej na terenach polskich nazywano je również Matki Bożej Dożynkowej, w związku z zakończeniem zbiorów w tym czasie.

Integralnym elementem święta Matki Bożej Zielnej jest święcenie w kościołach bukietów złożonych z wszelakich ziół. Najbardziej powszechnymi ziołami znajdującymi się w bukietach są między innymi: bylica pospolita, bylica piołun, boże drzewko, wrotycz, dziurawiec, krwawnik, ziele Dziewanny, a także inne mające zastosowanie w rodzimej magii ochronnej. Mają one zapewnić bezpieczeństwo i urodzaj gospodarstwu. Wśród ludu obecna była wiara, iż tego dnia każde zioło chce być zerwane do święcenia. Do układanych bukietów dodaje się często te rośliny, których obfity plon jest najbardziej pożądany w nadchodzącym roku, dlatego też ciężko szukać jakiejś regularności w wyglądzie i składzie wiązanek. Aby poświęcone zioła nabrały mocy, po powrocie z kościoła należy z nimi trzykrotnie obejść domostwo. Ziele pozostałe z poprzedniego roku należy spalić, a popiół rozsypać na polach. Zdarza się, że poświęcone zioła dodaje się do paszy dla krów.

Pszczoła zbierająca pyłek na wrotyczu (zdjęcie: Paweł Kuźniar; na licencji CC BY-SA 3.0)

Istnieje zachowana legenda, wg której po otwarciu grobu Maryi, matki Jezusa, zamiast jej ciała znaleziono świeże kwiaty i zioła. Owa legenda zdaje się jednak być ledwie "wytrychem" dla nałożenia się święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na pogańską obrzędowość.

W polskim rodzimowierstwie jest obecny zwyczaj święcenia ziół w dniu Matki Bożej Zielnej. Wyznawcy rodzimej wiary najczęściej zwracają się przy tym do bogini Mokoszy, rzadziej do bogini Leli. Dosyć często można spotkać się również z celebracją święta Mokoszy w dniu 15 sierpnia, co skutkuje przesunięciem Dożynek w rodzimowierczym kalendarzu kultowym na okolice równonocy jesiennej.