Elżbieta Batory, pani na Čachticach

W miejscowości Čachtice w Zachodniej Słowacji znajdują się ruiny zamku, z którym wiąże się niecodzienna historia.

Zamek został wybudowany w XIII wieku. Prowadzą do niego cztery szlaki turystyczne. Najkrótsza trasa zajmuje około 20 minut. Na terenie zamku znajduje się pomieszczenie z wystawą poświęconą historii samej twierdzy oraz znamienitych rodów, jakie gospodarowały na zamku. Rezydowali tu m.in. Franciszek Nádasdy, Ścibor ze Ściborzyc, Mateusz Czaka, Franciszek Rakoczy, ale najbardziej znaną postacią związaną z czachticką twierdzą była Elżbieta Batory (węg. Erzsébet Báthory).

Elżbieta Batory, portret z XVII w. (domena publiczna)

Elżbieta Batory urodziła się w mieście Nyírbátor (obecnie wschodnie Węgry) i była siostrzenicą polskiego króla, Stefana Batorego. Zamek w Czachticach Elżbieta otrzymała w prezencie ślubnym. Była piękną, inteligentną i wykształconą kobietą. Władała trzema językami: węgierskim, niemieckim i łaciną. Podobno od dziecka miewała napady furii.

Na jej charakter i losy miały wpływ trzy czynniki:

- Po pierwsze - ród, z którego się wywodziła, często żenił się między sobą, a jego członkowie wykazywali skłonność zarówno do agresji, sadyzmu jak i przeróżnych chorób psychicznych.

- Po drugie - Elżbieta w młodości nie raz była świadkiem, jak wymierzano ludziom bardzo surowe kary. Tortury i okaleczenia były w ówczesnych czasach nieodłącznym elementem codzienności. Elżbieta zapamietała, że terror pozwala utrzymać dyscyplinę i jest gwarantem lojalności.

- Po trzecie - Elżbieta Batory należała do arystokratycznej rodziny, a jak wiadomo, "co wolno wojewodzie, to nie tobie, smrodzie". Ludziom o wysokiej pozycji zawsze pozwalano na więcej.

Zamek w Czachticach (fot. Katarzyna Satława, wszelkie prawa zastrzeżone)

W wieku 15 lat Elżbieta wyszła za mąż za starszego o 11 lat Franciszka Nádasdy. Choć oboje mieli wybuchowy charakter, byli ponoć udanym i zgodnym małżeństwem. Nádasdy wojował przeciwko Turkom, a Elżbieta musiała znosić tygodnie czy miesiące nieobecności męża. Para doczekała się pięciorga dzieci, z których dwoje zmarło niedługo po narodzeniu.

Nádasdy zmarł w 1604 roku. Oficjalna wersja głosi, że śmierć nastąpiła w wyniku ran odniesionych na polu walki; inna wersja mówi, że zaraził się chorobą weneryczną od wziętych w niewolę Turczynek.

Według podań, po śmierci męża Elżbiecie puściły wszelkie hamulce. Katowała swoje służące. Za najmniejsze przewinienie wymierzała bardzo srogie kary cielesne, tj. wbijanie szpilek pod paznokcie czy przypalanie gorącym żelazem.

Hrabina miała obsesję na punkcie swojej urody. Za wszelką cenę pragnęła zachować młodość. Zaufana służka-znachorka, Anna Darvulia, podpowiedziała swej pani, że aby wyglądać młodo, powinna się kąpać we krwi dziewic.

Tak zrodziła się legenda o wampirzycy z Czachtic. Hrabina podobno uśmierciła setki młodych dziewcząt, by chronić swą urodę przed oznakami starości. Przyłapana na torturowaniu służek przez jednego z krewnych została postawiona przed sądem. Jej najwierniejsi słudzy, którzy mieli pomagać hrabinie w tym nieludzkim dziele, byli przesłuchiwani, poddani torturom i po uznaniu za winnych, skazani na śmierć. Hrabinę zamurowano w jednym z zamkowych pomieszczeń, gdzie jedynie przez mały otwór podawano jej jedzenie. Elżbieta Batory zmarła po kilku tygodniach w swojej celi.

Zamek w Czachticach (fot. Katarzyna Satława, wszelkie prawa zastrzeżone)

Ile jest prawdy w opowieściach o zamęczaniu dziewcząt i kąpielach w ich krwi? Tak naprawdę nie wiadomo. Druga strona tej historii jest taka, że kuzyn Elżbiety, palatyn węgierski, Jerzy VII Turzo pragnął zagarnąć jej majątek. Stąd wzięły się oskarżenia o zabójstwa i torturowanie. 

Na jednej z tablic informacyjnych na zamku było napisane, że według naukowców nie jest możliwe kąpać się w krwi, ponieważ za szybko krzepnie. I całą mroczną historię szlag trafił...

Jeśli ktoś chciałby poczytać więcej o tej postaci, polecam artykuł o Elżbiecie w Wikipedii i na stronie bloga W mroku historii.

Z ciekawostek...

Na terenie zamku są w ofercie pamiątki związane z Elżbietą Bathory, np. magnesy, widokówki czy czerwone wino Bátoryčkina krv z wizerunkiem hrabiny na etykiecie.

W centrum Czachtic znajduję się drewniana rzeźba-pomnik Elżbiety Batory, pizzeria Bathory, Draszkowiczowski dwór z bronią, biżuterią, ceramiką, dokumentami historycznymi i innymi artefaktami związanymi z historią Czachtic.

Ruiny zamku "żyją". Odbywa się tam wiele imprez tj. koncerty, turnieje, obserwacje Perseidów, Mikołajki, Dzień Dziecka, itd.

W latach 2012-2015 odbywała się na zamku impreza Báthoryčkina kvapka krvi podczas której można było zakupić rękodzieło, obejrzeć popisy szermierskie, wystąpienia teatralne i koncerty lokalnych kapel, przelecieć się helikopterem nad ruinami zamku, postrzelać z łuku, zobaczyć występ sokolników, a nawet oddać krew dla Narodowego Banku Krwi.

Słowacki pisarz Jožo Nižnánsky w roku 1932 wydał obszerną powieść biograficzną Pani na Czachticach, która została przetłumaczona m.in. na język polski. W języku czeskim ukazała się biografia Elżbiety Batory pod tytułem Kletba čachtické vražedkyně, której autorem jest Vladimir Liška. 

W 2008 roku słowacki reżyser Juraj Jakubisko nakręcił film "Bathory", ukazujący wiele twarzy kontrowersyjnej węgierskiej hrabiny. Odtwórczynią głównej roli była brytyjska aktorka Anna Friel. Film Bathory o budżecie 10 milionów Euro, jest jak do tej pory najdroższym dziełem słowackiej kinematografii.

Zamek w Czachticach (fot. Katarzyna Satława, wszelkie prawa zastrzeżone)

Artykuł pierwotnie ukazał się na łamach: http://siedzewczechach.blogspot.com/.