 |
| Dušan Jurkovič (domena publiczna) |
Dušan Jurkovič urodził się 23 sierpnia 1868 roku w miejscowości Turá Lúka pod Myjawą, na pograniczu Słowacji i Moraw. Za młodu uczęszczał do niższego gimnazjum w węgierskim mieście Sopron (czyt. Szopron). W Wiedniu studiował architekturę na tamtejszej Kunstgewerbeschule. Jego zainteresowanie sztuką ludową i prowadzone przez niego badania etnograficzne miały niebagatelny wpływ na twórczość zawodową tego architekta. W czasie odbywania praktyki w Martinie (Słowacja) podpatrzył u tamtejszych cieśli technikę wykorzystywania drewna w tworzeniu konstrukcji budowlanych.
Spod ręki Jurkoviča wyszły projekty budowli na Wystawę Krajoznawczą we Vsetínie na Morawach i projekt valašskiej chalupy na ogólnokrajową Wystawę Krajoznawczą w Pradze w 1895 r. Owe prace zapewniły mu nieoficjalny tytuł pioniera muzealnictwa skansenowego
Wśród dokonań Jurkoviča znajduje się sporo budowli zawierających przetworzone motywy ludowe. Za przykłady należałoby podać zespół schronisk turystycznych na grzbiecie Pustevny pod Radhošťem (1897-1899), Drogę Krzyżową na górze Hostyn koło Ołomuńca (1903), dom regionalny w Skalicy (1905), willę "U Rezku" wzorowaną na stylu zakopiańskim, stację kolejki linowej w Tatrzańskiej Łomnicy (1935-1937) i własną willę Jurkoviča w Brnie Žabovřeskach (1905-1906), będącą przykładem syntezy twórczości ludowej z ówczesnymi trendami wiedeńskiej moderny i wzorami brytyjskimi.
 |
| Kompleks schronisk turystycznych w miejscowości Pustevny w Beskidzie Śląsko-Morawskim (zdjęcie: Michal Klajban; na licencji CC BY-SA 3.0) |
Osobnym i bardzo ciekawym epizodem w życiu Jurkoviča była jego służba w armii austro-węgierskiej, do której zgłosił się jako jednoroczny ochotnik w czasie I Wojny Światowej. W latach 1916-1918 działał jako pracownik Oddziału Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie przy dowództwie okręgu wojskowego "Galicja Zachodnia" w Krakowie. Tam został kierownikiem, projektantem i nadzorcą budowy cmentarzy wojennych w Okręgu Żmigrodzkim. Jurkovič osobiście zaprojektował około 35 cmentarzy wojennych, których założenia kompozycyjne i przestrzenne pozyskały mu podziw w środowisku artystycznym skupionym w Oddziale Grobownictwa Wojennego. Ponadto zaprojektował kilkanaście wariantów krzyży drewnianych - nagrobnych i pomnikowych - a także kilka wersji krzyży kamiennych. Koronnym dziełem tego słowackiego architekta została Gontyna na cmentarzu wojennym nr 123 Łużna-Pustki w Małopolsce (1917) zbudowana "na wzór i podobieństwo" pogańskich świątyń.
W 1921 roku wraz z grupą innych entuzjastów założył tzw. Artystyczną Biesiadę Słowacką w Bratysławie, w celu "popierania i umocnienia dorobku kultury i sztuki słowackiej".
Po II Wojnie Światowej zaprojektował pomnik-mauzoleum Słowackiego Powstania Narodowego w Kremniczce koło Bańskiej Bystrzycy (1949).
Dušan Jurkovič zmarł 21 grudnia 1947 roku w Brezovej pod Bradlom.
 |
| Cmentarz nr 11 w Woli Cieklińskiej (zdjęcie: Marcin Szala; na licencji CC BY-SA 3.0) |
 |
| Cmentarz wojenny nr 60, Przełęcz Małastowska (zdjęcie: Marek Widurek; domena publiczna) |
 |
| Cmentarz wojenny nr 60, Przełęcz Małastowska (zdjęcie: Marek Widurek; domena publiczna) |
 |
| Gontyna na cmentarzu wojennym nr 123 Łużna-Pustki (zdjęcie: Jerzy Opioła; na licencji CC BY-SA 4.0) |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz