Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów, dotyczących rzekomego Imperium Lechitów, jest występowanie starożytnej Lechii na kartach "Biblii". Faktycznie - choć w obecnych tłumaczeniach pojawia się taka nazwa, to nie ma ona nic wspólnego z pierwotną, słowiańską państwowością. Mit biblijny jest natomiast wspaniałym przykładem manipulacji i pseudonauki używanej przez tzw. turbosłowian.
 |
| Samson i Dalia. Biblijny Samson miał pokonać Filistynów na wzgórzu, nazwanym później Lechi. Oznaczało to oślą szczękę, przy pomocy której rozprawił się z przeciwnikami (domena publiczna) |
Jednym z ulubionych chwytów tzw. turbosłowian są pseudonaukowe zabawy lingwistyczne, które mają udowadniać, że nazwa lub pojęcie Lechii istniało setki lat przed naszą erą. Dociekania zazwyczaj zdają się być erudycyjne, sprawnie łączą w logiczny ciąg różne elementy językoznawcze, sęk w tym, że na ogół w dużej części zmyślone i nieprawdziwe. Bez szczegółowej wiedzy na temat języka trudno te mity zweryfikować. Jedną z takich legend jest rzekome występowanie Imperium Lechitów na kartach "Starego Testamentu", co miałoby być dowodem nie tylko na jego istnienie, ale i rozległość. Wszak bohaterowie "Pisma" starożytnej Lechii prawie dotykają, bezpośrednio z nią graniczą, a więc śmiało można jej granice rysować gdzieś wśród pagórków i pustyń Żyznego Półksiężyca.
Lechia w "Biblii"?
Na stronach i forach, gdzie prezentowane są lechickie teorie, wspomina się o dwóch miejscach, w których w "Biblii" występuje Lechia. Czytamy o niej w "2 Księdze Samuela" i "Księdze Sędziów". W "Księdze Samuela" Szamma, syn Agego z Hararu pobił zebranych tam Filistynów. Wspominany fragment brzmi następująco:
"Pewnego razu zebrali się Filistyni w Lechi. Była tam działka pola pełna soczewicy. Kiedy wojsko uciekało przed Filistynami, on pozostał na środku działki, oswobodził ją i pobił Filistynów. Pan sprawił wtedy wielkie zwycięstwo" (2 Księga Samuela 23,11-12)
Nieco więcej o tajemniczej Lechii poczytać możemy w Księdze Sędziów. Na jej terenie więziony miał być tam Samson, który tam też rozprawił się z Filistynami oślą szczęką. Tam powstać miało źródło En-Hakkore. Fragment ten brzmi następująco:
"Wybrali się następnie Filistyni, aby rozbić obóz w Judzie, najazdy zaś swoje rozciągnęli aż do Lechi. Rzekli wtenczas do nich mieszkańcy Judy: «Dlaczego wystąpiliście przeciwko nam?» «Przyszliśmy pojmać Samsona - odpowiedzieli - aby mu odpłacić za to, co nam uczynił». Trzy tysiące mieszkańców Judy udało się wówczas do Samsona na szczyt góry skalistej w Etam ze słowami: «Czy nie wiesz, że Filistyni zawładnęli nami? Cóżeś nam uczynił?» Odpowiedział im: «Uczyniłem im to samo, co oni mnie uczynili». «Przy szliśmy cię związać - rzekli do niego - i oddać w ręce Filistynów». Odparł na to Samson: «Przyrzeknijcie mi, że sami nie targniecie się na mnie». «Nie! - odrzekli - zwiążemy cię tylko i oddamy w ich ręce, ale cię nie zabijemy». Związali go więc dwoma nowymi powrozami i sprowadzili ze skały. Gdy tak znalazł się w Lechi, Filistyni krzycząc w triumfie wyszli naprzeciw niego, ale jego opanował duch Pana, i powrozy, którymi był związany w ramionach, stały się tak słabe jak lniane włókna spalone ogniem, a więzy poczęły pękać na jego rękach. Znalazłszy więc szczękę oślą jeszcze świeżą, wyciągnął po nią rękę, uchwycił i zabił nią tysiąc mężów. Rzekł wówczas Samson: «Szczęką oślą ich rozgromiłem. Szczęką oślą zabiłem ich tysiąc». Gdy przestał mówić, odrzucił szczękę i nazwał to miejsce Ramat-Lechi. Następnie odczuł wielkie pragnienie i zwrócił się do Pana modląc się: «To Ty dokonałeś wielkiego ocalenia ręką swego sługi, a oto teraz albo przyjdzie mi umrzeć z pragnienia, albo wpaść w ręce nieobrzezanych». Wtenczas Bóg rozwarł szczelinę, która jest w Lechi, tak że wyszła z niej woda. [Samson] napił się jej i wróciły mu siły i ożył. Oto dlaczego nazwano to źródło En-Hakkore. Istnieje ono w Lechi do dnia dzisiejszego" (Księga Sędziów 15, 9-19)
Jeśli przeczytamy pobieżnie obydwa fragmenty w istocie nasuwa się pytanie skąd słowo "Lechia" w "Piśmie Świętym". Zarówno "Księga Sędziów" jak i "2 Księga Samuela" mogły zostać ostatecznie zredagowane w podobnym czasie. Historycy wskazują, że było to najpewniej około VI wieku p.n.e. Wskazane fragmenty są zatem zapisem świadomości ówczesnych mieszkańców Izraela. Dodać należy jednak, że większość historii powstawała już wcześniej, a pierwsze fragmenty "Księgi Sędziów" mogą sięgać nawet XII wieku p.n.e.
Zagadka wyjaśniona w przypisie
Od czego zatem zacząć analizę? Od najbardziej banalnego stwierdzenia, że refleksję na temat występowania Lechii w "Piśmie" opieramy na całkiem współczesnym tłumaczeniu. Tak, teorie turbosłowiańskie nie sięgają do oryginałów, ale opierają się na "Biblii Tysiąclecia" wydanej w Polsce 1965 roku. Było to pierwsze całościowe tłumaczenie biblijne od czasów "Biblii Jakuba Wujka".
Dodatkowo - w przeciwieństwie do XVI-wiecznego jezuity - tłumaczenie oparto nie na łacińskiej "Wulgacie", ale tekstach oryginalnych, zatrudniając potężne zespoły tłumaczy sprawnych w starożytnych językach Bliskiego Wschodu. "Biblię" opatrzono także historycznymi komentarzami wyjaśniającymi kontekst pewnych pojęć. Przy tłumaczeniu starano się też jak najsilniej zachować pierwotne brzmienie tekstów, w niektórych miejscach jedynie treść ugrzeczniając, aby mógł on służyć do celów sakralnych (dlatego np. dla świętego Pawła troski życia codziennego to "śmieci", a nie "gówno" jak pisał oryginalnie).
W zasadzie na tym moglibyśmy zakończyć naszą analizę, bo tłumacze postanowili wyjaśnić nam znaczenie owej tajemniczej Lechii. W "Księdze Sędziów" przy słowie "Ramat-Lechi" znajduje się przypis, w którym nazwa ta tłumaczona jest jako Wzgórze Szczęki. Słowo "ramat" faktycznie oznacza wzgórze, występuje chociażby w nazwie znanych z współczesnej historii Wzgórz Golan, których hebrajska nazwa brzmi: Ramat HaGolan (רמת הגולן).
W słownikach hebrajskich bez trudu odnaleźć można też słowo "lechi" (לחיים), które tłumaczone jest tam jako "policzki", "szczęki", "jama ustna". W wersji hebrajskiej "Starego Testamentu" zapis występującej we wskazanych fragmentach "Lechii" jest dokładnie taki jak słowa oznaczającego "szczękę", choć w tym przypadku pełni rolę nazwy własnej. Można go zresztą spotkać w wielu innych miejscach "Pisma", między innymi w "Księdze Powtórzonego Prawa" we fragmencie dotyczącym składania ofiar. Czytamy w nim:
"Takie zaś będzie prawo kapłanów wobec ludu, wobec składających rzeźną ofiarę: jeżeli to będzie wół czy owca, to odda się kapłanowi łopatkę, obie szczęki i żołądek (אִם־שֶׂה וְנָתַן לַכֹּהֵן הַזְּרֹעַ וְהַלְּחָיַיִם וְהַקֵּבָה׃ וְזֶה יִהְיֶה מִשְׁפַּט הַכֹּהֲנִים מֵאֵת הָעָם מֵאֵת זֹבְחֵי הַזֶּבַח אִם־שׁוֹר)"
Co na to "Wulgata"?
Nie można zatem mieć wątpliwości, że chodzi tutaj o "szczękę", nie zaś Lechię - państwo, którego nazwa miałaby pochodzić od Lechia, plemienia Lechitów, bądź - jak sugerują wyznawcy teorii lechickich - od słowa "lach" rzekomo oznaczającego "Pana". Sprawę wyjaśnia zresztą łacińskie tłumaczenie "Pisma Świętego" - "Wulgata". W jednym z fragmentów "Księgi Sędziów" czytamy:
"Igitur ascendentes Philisthiim in terram Juda, castrametati sunt in loco, qui postea vocatus est Lechi, id est, Maxilla, ubi eorum effusus est exercitus."
Zwrócić należy uwagę w szczególności na część zdania "qui postea vocatus est Lechi, id est, Maxilla" (które to miejsce nazwane zostało później Lechi, to znaczy "szczęka"). Łaciński tłumacz zatem sam wyjaśnia nam pojęcie Lechi. Opierający się na "Wulgacie" Jakub Wujek fragment ten tłumaczy natomiast tak:
"Przyciągnąwszy tedy Philistynowie do ziemie Juda, położyli się obozem na miejscu, które potem nazwano Lechi, to jest czeluść: gdzie się ich wojsko było rozłożyło."
O ile współcześnie słowo "czeluść" oznacza najczęściej głęboką jamę, ciemną przepaść lub głębinę, o tyle w języku staropolskim używano tego pojęcia również w kontekście "szczęki" czy szerzej "paszczy zwierząt". Podobnie zresztą słowo "szczęka" tłumaczy protestancka (powstała w połowie XVI wieku) "Biblia Brzeska", która także we fragmencie o Samsonie i jego wyczynie nazywa ją "czeluścią". I w tym przypadku nie ma wątpliwości, że biblijna Lechia nie ma nic wspólnego z mitycznym państwem Słowian.
Lechi - miasto w Judzie
Czym zatem jest biblijne Lechi? Miastem w Judzie, którego etymologia opisana jest w "Księdze Sędziów". Dowiadujemy się z niej, że Filistyni w pogoni za Samsonem dotarli do miejsca, które później nazwano "Lechi". Samson ukrył się w górach, lecz mieszkańcy przyszłej Lechi, nie mogąc znieść ucisku ze strony Filistynów, przyszli do jego kryjówki by prosić, aby sam oddał się w ręce najeźdźców. Samson pozwolił się związać i zszedł do obozu filistyńskiego. Tam zerwał pęta, pochwycił leżącą świeżą szczękę osła i nią zabił tysiąc żołnierzy wroga. Na pamiątkę tego wydarzenia - do owej szczęki osła - miejsce nazwał Ramat-Lechi. Fragment z "2 Księgi Samuela" odnosi się zatem do tego samego miasteczka, którego nazwa objaśniona jest w "Księdze Sędziów", a nie do mitycznego państwa Lechitów.
Przykład "biblijny" obnaża zatem metody stosowane przez wyznawców Imperium Lechickiego. Luźny stosunek do źródeł, wybiórcze traktowanie tłumaczeń i przypisywanie im cech tekstu oryginalnego, brak pogłębionych studiów nad zagadnieniami lingwistycznymi, operowanie prostymi skojarzeniami, które z pozoru wyglądają logicznie, choć wiele logiki w sobie nie mają, brak znajomości języków, których znaczeń rzekomo się doszukują, a także przekonanie, że czytelnicy nie mają dostępu do słowników. Przekonanie zresztą dość słuszne, bo najczęściej teorie te przemycane są w natłoku informacji i rzadko weryfikowane. Przykład "wątku biblijnego" nakazuje jednak z ogromnym krytycyzmem podchodzić do wszystkich teorii lechickich, bo są zwyczajnym badawczym oszustwem, który udaje jedynie poważne pytania naukowe.
Bibliografia:
- Biblia brzeska [w:] biblia.info.pl
- Biblia Tysiąclecia [w:] biblia.deon.pl
- Klugman Aleksander, Słownik polsko-hebrajski, Wiedza Powszechna, Warszawa 2001
- Pismo święte Nowego i Starego, przeł. Jakub Wujek, Kraków 1962
- Wulgata klementyńska [w:] vulsearch.sourceforge.net [dostęp: 25.05.2017]
Autorem powyższego artykułu jest Sebastian Adamkiewicz.
Artykuł pierwotnie ukazała się na histmag.org.
Na naszych łamach publikujemy w ramach wolnej licencji CC BY-SA 3.0.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz